Phía Trung Quốc luôn leo lên trước
Sự thể hiện cứng rắn gần đây của Việt Nam ở Nam Hải (Biển Đông) biểu thị một thái độ gì ?
Trả lời : Nếu chỉ nhìn vào riêng biệt các sự kiện xảy
ra gần đây để đánh giá phản ứng và thái độ của Việt Nam thì sẽ không
chính xác. Phải nhìn rộng ra một chút, nhìn xa ra một chút. Vài năm gần
đây ngày càng có nhiều các tàu đánh cá của phía Việt Nam bị Trung Quốc
bắt giữ, tịch thu hết lưới cụ rồi đòi tiền chuộc. Như năm ngoái chẳng
hạn, hàng chục tàu thuyền, hàng trăm ngư dân khu vực miền Trung bị bắt
giữ. Đây vốn là vùng đánh cá truyền thống lâu đời và yên lành của ngư
dân Việt Nam, bây giờ bỗng nhiên liên tục xảy ra những sự việc như vậy.
Có lần tivi Việt Nam chiếu cảnh hàng trăm thân nhân của những người
đánh cá đứng, ngồi lam lũ trên bờ biển khóc lóc ngóng lo chồng con trở
về đã gây ra rất nhiều bức xúc trong dư luận xã hội (điều này chắc các
bạn Trung Quốc không biết).
Nhà đương cục Việt Nam đã nhiều lần tiếp xúc với phía Trung Quốc về
vấn đề đó nhưng hầu như không được đáp ứng. Lần này Trung Quốc hành động
mạnh hơn thì phản ứng của Việt Nam cũng buộc phải mạnh hơn, không có gì
quá bất thường.
 |
| Tàu hải giám Trung Quốc, đội tàu thường xuyên quấy nhiễu vùng biển Việt Nam |
Trong tinh thần ấy, tôi nghĩ, phát biểu của lãnh đạo Việt Nam cũng
chỉ là những phản ứng tự vệ, đâu có phải là lời lẽ đe dọa chiến tranh
như các bạn vừa suy luận. Nếu người dân Trung Quốc thấy bất thường thì
có lẽ là vì các bạn không biết đến các sự kiện trước đó như tôi vừa nói.
Còn nếu gọi đây là một sự leo thang thì phải thấy là Việt Nam leo
theo các bạn Trung Quốc. Đúng thế đấy, phía Trung Quốc luôn luôn leo lên
trước.
Theo ông, tranh chấp trên Nam Hải (Biển Đông) sẽ được giải quyết bằng vũ lực hay đàm phán ?
Ở Việt Nam loại câu hỏi như thế này hầu như không được đặt ra; tôi
nói hầu như nghĩa là không phải không có. Mặc dù Việt Nam đã phải đương
đầu với nhiều cuộc chiến tranh suốt hơn nửa thế kỷ qua nhưng không nhiều
người nghĩ đến khả năng có một cuộc chiến tranh Trung - Việt vào lúc
này vì những hòn đảo ở Biển Đông (Trung Quốc gọi là Nam Hải).
Về phía cá nhân, tôi tin cuộc tranh chấp sẽ được giải quyết một cách
hòa bình. Thứ nhất là vì Chính phú hai nước luôn luôn cam kết sẽ giải
quyết những tranh chấp này không phải bằng vũ lực mà thông qua con đường
ngoại giao, đàm phán thương lượng.
Thứ hai, cả hai nước đều đang ra sức phát triển kinh tế sau nhiều năm
bị tàn phá bởi Cách mạng Văn hóa ở Trung Quốc và chiến tranh ở Việt
Nam; và công cuộc xây dựng phát triển kinh tế này đang đạt được những
kết quả khả quan, chắc là không bên nào muốn để chiến tranh một lần nữa
kéo lùi sự phát triển của đất nước mình.
Thứ ba, bối cảnh của một thế giới hiện đại - tôi muốn nói đến một dư
luận quốc tế đã trưởng thành - sẽ mạnh mẽ góp sức ngăn ngừa một khả năng
như vậy.
Thứ tư, và điều này cũng rất quan trọng, là nếu chính phủ hai nước có
nóng đầu một chút thì lý trí và tình cảm của nhân dân cả hai bên sẽ
giúp cho họ tỉnh táo hơn, tôi tin như vậy. Tôi xin hỏi lại anh, chắc anh
cũng không muốn có muốn một cuộc chiến tranh chứ ?
Tuy nhiên, vẫn có thể xảy ra những va chạm, xung đột nhỏ.
Bản chất của tranh chấp Trung - Việt
Bản chất của sự tranh chấp Trung - Việt, theo ông, là vấn đề kinh
tế hay chủ quyền ? Việt Nam nhìn nhận nguyên tắc "gác tranh chấp, cùng
khai thác" như thế nào ?
Đây là một câu hỏi thú vị. Các sự kiện ở Biển Đông cho thấy có cả màu
sắc tranh chấp về kinh tế lẫn tranh chấp chủ quyền. Quan sát khách quan
thì thấy Trưng Quốc có vẻ nghiêng về lý do kinh tế, còn Việt Nam
nghiêng về lý do chủ quyền nhiều hơn. Cách nhìn vấn đề như vậy sẽ giải
thích được tại sao Việt Nam không mặn mà lắm với việc "gác tranh chấp,
cùng khai thác". Ta thử phân tích xem tại sao nhé. Và đây là ý kiến của
cá nhân tôi thôi.
Lý do thứ nhất là tài nguyên thì có hạn, một khi khai thác hết rồi
điều gì sẽ xảy ra? Liên quan đến nó là lý do thứ hai: "gác tranh chấp,
cùng khai thác" mà các bạn vừa nêu mới chỉ là một nửa lời căn dặn của
ông Đặng Tiểu Bình mà nguyên văn là: "Chủ quyền của ta, gác tranh chấp,
cùng khai thác", có đúng không? Như thế có nghĩa là khi đã cạn kiệt tài
nguyên khai thác rồi, Việt Nam chẳng còn gì và Trung Quốc thì vẫn còn
cái cơ bản là "chủ quyền"! Mà những hòn đảo và vùng biển ấy đâu chỉ có
giá trị về tài nguyên?
Tôi ủng hộ việc hai nước cùng hợp tác khai thác tài nguyên ở Biển
Đông nhưng ít nhất trước đó cũng phải làm sáng tỏ đến một mức độ nhất
định nào đó (nếu chưa hoàn toàn) vấn đề chủ quyền.
Về câu hỏi của các bạn là bản chất của cuộc tranh chấp Việt - Trung
là gì, kinh tế hay chủ quyền thì tôi đã phát biểu như vậy. Nhưng nếu cho
tôi được phát triển theo ý mình thì tôi nói rằng, bản chất của cuộc
tranh chấp này là chính trị. Quan hệ Việt - Trung không yên tĩnh đã từ
mấy chục năm nay rồi và nó là một dòng gần như liên tục, trước khi xuất
hiện vấn đề biển đảo những năm gần đây, có phải vậy không? Để giải quyết
nó, các nhà lãnh đạo cần phải ngồi lại với nhau, ở cấp cao nhất ấy, một
cách bình đẳng, bình tĩnh, thẳng thắn và chân thành. Vấn đề hóc búa
đấy. Đương đầu với sự thật không dễ dàng, nhưng sẽ dễ dàng nếu xuất phát
từ thiện chí mong muốn một sự bền vững thực chất cho tình hữu nghị Việt
- Trung.
Làm gì để duy trì quan hệ hữu hảo Việt - Trung?
Theo ông, tương lai phát triển của quan hệ Trung - Việt sẽ như thế
nào ? Làm cách nào để có thể duy trì quan hệ hữu hảo giữa hai nước ?
Tôi là một người có nhiều năm công tác ở Hội Hữu nghị Việt - Trung,
có nhiều mối quan hệ gắn bó với Trung Quốc và nói một cách rất chân
thành là tôi yêu Trung Quốc, khâm phục Trung Quốc và thậm chí có thể gọi
là "thân Trung Quốc" cũng được. Vì thế, điều mong muốn thường trực của
tôi là làm sao xây dựng được một mối quan hệ tốt đẹp, thật sự tốt đẹp
giữa nhân dân hai nước. Chắc các bạn cũng muốn vậy. Nhưng có không ít
việc phải làm. Có việc phải bắt đầu lại.
Trước hết, như tôi đã nói là phải ngồi lại với nhau. Có vị bảo với
tôi là ngồi mãi rồi còn gì. Không, ngồi như vậy chưa được, ngồi như vậy
không được. Ngồi thế không phải là ngồi thẳng.
Về phần mình với mong muốn như vậy, tôi xin được gửi gắm đôi điều giống như là những lời tâm sự đến các bạn:
Thứ nhất là, vấn đề đàm phán song phương giữa hai nước. Tôi nghĩ đàm
phán song phương cũng tốt, cũng cần thiết. Những nơi có tranh chấp đa
phương như quần đảo Trường Sa (Nam Sa) thì cần phải đàm phán nhiều bên
còn như quần đảo Hoàng Sa (Tây Sa) là vấn đề của riêng hai nước Việt Nam
và Trung Quốc lại khác. Nhưng Chính phủ các bạn lại tuyên bố Hoàng Sa
dứt khoát là của Trung Quốc, không phải là vấn đề có thể đưa ra đàm
phán. Vậy thì còn cái gì nữa để mà "song phương" ở đây? Chính tuyên bố
ấy của Trung Quốc đã đóng sập cánh cửa "con đường song phương".
Tình trạng tranh chấp Hoàng Sa rất giống với tình trạng tranh chấp
của đảo Điếu Ngư, giữa Trung Quốc và Nhật Bản mà ở đấy, địa vị của Trung
Quốc hoàn toàn giống như địa vị của Việt Nam ở Hoàng Sa lúc này. Chẳng
lẽ Trung Quốc lại có một tiêu chuẩn kép cho những cuộc tranh chấp giống
nhau về bản chất sao ?
Thứ hai là, chúng ta thường nói đến sự tương đồng văn hóa giữa hai
nước như là một lợi thế cho việc chung sống hữu nghị bên nhau giữa hai
dân tộc. Điều đó đúng một phần, nhưng mặt khác, văn hóa Việt Nam, nhất
là văn hóa ứng xử có sự khác biệt với lớn Trung Quốc. Nếu văn hóa ứng xử
của người Trung Quốc là mạnh mẽ, dứt khoát, quyết đoán (và do đó thường
áp đặt?), nặng về lý trí, thì văn hóa ứng xử của người Việt Nam là nhẹ
nhàng, khoan dung, nặng về tình, ơn thì nhớ lâu, oán thì không giữ. Hình
như các bạn Trung Quốc chưa hiểu được điều này ở người Việt Nam. Cần
phải hiểu được như vậy thì quan hệ giữa hai bên mới dễ dàng.
Tôi có thể lấy một ví dụ. Những sự kiện ở Nam Kinh, ở Lư Cầu Kiều xảy
ra đã hơn bảy chục năm rồi. Nhưng mỗi khi có vấn đề với Nhật Bản, người
Trung Quốc lại xuống đường biểu tình, đầy căm thù nhắc lại những sự
kiện ấy. Người Việt Nam thì không như vậy. Phát xít Nhật đã góp phần gây
ra nạn đói giết chết hàng triệu người Việt Nam năm 1945, và trong cuộc
chiến tranh Việt Nam 1965 - 1975, người Mỹ, người Hàn Quốc đã gây rất
nhiều tội ác đối với nhân dân Việt Nam. Nhưng sau chiến tranh, chính
những người lính các nước này khi trở lại Việt Nam đã rất ngạc nhiên bắt
gặp những nụ cười niềm nở thân thiện của người dân. Có lẽ nhờ thái độ,
cách ứng xử đó của người Việt Nam chăng mà Mỹ, Nhật, Hàn cuối cùng đã
trở thành những đối tác kinh tế và thương mại lớn, và là những nước viện
trợ hàng đầu cho Việt Nam sau chiến tranh?
Nói như thế vì tôi thấy rằng, cách ứng xử nặng nề của phía Trung Quốc
đối với Việt Nam đã và đang đẩy những người Việt Nam vốn rất yêu quý
Trung Quốc ra xa các bạn, chứ không phải là Việt Nam cố đi tìm những
liên minh ma quỷ để chống Trung Quốc.
Lấy thêm một ví dụ nữa nhé! Bây giờ chúng ta đã có thể hiểu bản chất
sự kiện (cũng có thể gọi là cuộc chiến tranh) tháng 2/1979 rồi. Người
Việt Nam đã muốn quên đi, và khi tiếp xúc với các bạn Trung Quốc vẫn
luôn giữ một sự niềm nở chân tình. Trái lại người Trung Quốc rất hay nói
đến sự kiện đó. Các bạn biết không, năm 2009, tôi chẳng để ý đó là năm
gì, giở báo, mạng của các bạn mới biết là đã 30 năm kể từ 1979. Không
phải chỉ vào tháng 2 đâu mà suốt cả năm 2009 người ta nói về sự kiện
này. Hàng mấy trăm bài viết, nhiều bài trên mạng mà nhìn vào chỉ muốn
khóc. Lời lẽ thật tàn tệ. Thôi, cho chuyện này qua đi ...
 |
| Để Biển Đông không nổi sóng, các bên cần thẳng thắn và thiện chí. |
Thứ ba là, quan hệ giữa hai nước chúng ta thậm chí phải trở nên đặc
biệt vì chúng ta có sự tương đồng văn hóa, lịch sử, là láng giếng không
thể cắt rời, từng hoạn nạn có nhau (bản thân tôi là một người lính
trong chiến tranh, tôi không thể nào quên sự giúp đỡ chí tình của nhân
dân Trung Quốc về cả vũ khí, lương thực mà mình trực tiếp được sử dụng).
Hai nước chúng ta lại đang cùng cải cách mở cửa, phát triển kinh tế.
Chừng ấy lý do là quá đủ để quan hệ này trở nên hiếm có, trở nên đặc
biệt.
Tôi nói như vậy là muốn phát biểu thêm rằng, hai nước còn một lý do
tương đồng nữa là cùng thể chế chính trị, cùng ý thức hệ, điều hay được
người ta nhắc đến.
Nhưng theo ý kiến cá nhân tôi - của riêng tôi thôi nhé - thì không
cần nhấn mạnh điểm tương đồng này. Nó tồn tại như một điều kiện, một lý
do thế thôi, không cần nhấn mạnh như cách hai nước vẫn làm. Giữa các
nước có cùng ý thức hệ kiểu này vẫn xảy ra xung đột, chiến tranh vì
quyền lợi quốc gia như chúng ta đã biết đấy thôi. Thực tế là quyền lợi
quốc gia cao hơn ý thức hệ. Chúng ta nên thẳng thắn nhìn nhận vậy để
khỏi dối lòng nhau.
Hơn nữa, giả dụ một ngày nào đó một trong hai nước chúng ta có một
thể chế chính trị khác thì sao, chúng ta lúc ấy còn cần duy trì quan hệ
láng giềng tốt nữa không ? Vẫn cần chứ, rất cần. Vậy thì ...
Tôi rất sẵn lòng cùng các bạn làm tất cả những gì để hai dân tộc Việt
Nam và Trung Hoa đã hiểu biết càng hiểu biết nhau hơn nữa, đã gần gũi
càng gần gũi nhau hơn nữa. Cám ơn Đài Truyền hình Phượng Hoàng đã dành
cho tôi cuộc phỏng vấn này.
Theo: http://www.tuanvietnam.net