1. Tình hình
kinh tế Trung Quốc tháng 6 và nửa đầu năm 2014
Tăng trưởng
kinh tế Trung Quốc trong tháng 6 và quý II khởi sắc trở lại. Theo số liệu công bố ngày 16-7-2014 của Cục Thống kê nhà nước
Trung Quốc(1),
nửa đầu năm 2014, GDP đạt 26.904,4 tỉ NDT, tăng trưởng 7,4%; trong đó quý I
tăng 7,4%; quý II là 7,5%, tăng nhanh hơn quý I là
0,1 điểm phần trăm.
Theo ông Thịnh Lai Vận - Người phát ngôn của Cục Thống kê nhà nước
Trung Quốc(2),
nhìn chung kinh tế vận hành tổng thể bình ổn, thể hiện trên 5 phương diện: Tăng trưởng ổn định, việc làm tổng thể ổn
định, vật giá cơ bản bình ổn, nông nghiệp vững chắc, tăng trưởng thu nhập ổn định.
Đáng chú ý là kết cấu ngành
nghề tiếp tục có bước tiến, trong hai năm gần đây, ngành dịch vụ đã tăng trưởng
nhanh, không chỉ có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn mà về tỉ trọng trong GDP cũng
vượt qua ngành công nghiệp và xây dựng. Nửa đầu năm 2014, ngành dịch vụ đạt
12.536,1 tỉ NDT, tăng trưởng 8,0%, chiếm tỉ trọng trong GDP là 46,6%, tăng 1,3
điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước; trong khi đó ngành công nghiệp và xây
dựng đạt 12.387,1 tỉ NDT, tăng trưởng 7,4%, chiếm tỉ trọng 46% GDP. Ngành nông
nghiệp tăng trưởng 3,9%, chiếm 7,4% GDP.
Sản
xuất công nghiệp có quy mô sáu tháng đầu năm tăng trưởng 8,8%, tăng nhanh
hơn 0,1 điểm phần trăm so với quý I; nhưng nếu so với con số 9,3% của cùng kỳ
năm trước thì giảm 0,5 điểm phần trăm. Tính riêng trong tháng 6, sản xuất công
nghiệp tăng 9,2%, là mức cao nhất từ đầu năm đến nay, cao hơn 0,4 điểm phần
trăm so với tháng 5(3).
Xét ba động lực lớn lôi kéo
kinh tế tăng trưởng là đầu tư, tiêu dùng,
xuất khẩu ròng (các nhà kinh tế hay gọi là cỗ xe tam mã) thì thấy, nửa đầu
năm 2014, tiêu dùng là động lực lớn nhất, đóng góp đến 54,4% GDP, lôi kéo GDP
tăng trưởng 4 điểm phần trăm; đầu tư đóng góp 48,5% GDP, lôi kéo GDP tăng
trưởng 3,6 điểm phần trăm; còn xuất khẩu nếu như trước đây là động lực lớn thứ
hai lôi kéo kinh tế tăng trưởng thì nay còn làm giảm tỉ lệ tăng trưởng, 6 tháng
đầu năm đóng góp -2,9% GDP, làm GDP suy giảm 0,2 điểm phần trăm(4).
Cụ thể như sau:
Đầu
tư TSCĐ
nửa đầu năm tăng trưởng 17,3%, giảm 0,3 điểm phần trăm so với quý I, giảm đến
2,8 điểm phần trăm nếu so với con số 20,1% của cùng kỳ năm trước.
Nửa
đầu năm 2014, tiêu dùng tăng trưởng 12,1%, tăng nhẹ so với quý I (0,1
điểm phần trăm), nhưng nếu so với cùng kỳ năm trước thì giảm 0,6 điểm phần
trăm.
Về
xuất nhập khẩu, tuy trong tháng 6 ngoại thương đã tăng trưởng trở lại, nhưng tính chung cả
6 tháng đầu năm thì tốc độ tăng trưởng của cả tổng kim ngạch xuất nhập khẩu,
xuất khẩu và nhập khẩu đều giảm so với cùng kỳ năm trước. Theo số liệu công bố ngày 10 - 7 của Tổng cục Hải quan Trung
Quốc, tốc độ tăng trưởng ngoại thương tháng 6 của Trung Quốc đã tăng trở lại
đạt 5,6% với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu là 2.110 tỉ NDT, trong đó xuất khẩu
tăng trưởng 7,2%, nhập khẩu tăng trưởng 5,5%, xuất siêu 31,6 tỉ USD.
Sáu tháng đầu năm, tổng kim
ngạch xuất nhập khẩu đạt 1.240 tỉ USD, giảm 0,9%; trong đó, xuất khẩu giảm
1,2%, nhập khẩu giảm 0,6%, thặng dư thương mại là 630,6 tỉ NDT, thu hẹp 6,5%(5).
Nguyên nhân khiến hoạt động
ngoại thương tăng trở lại trong tháng 6: Trước
hết là do hàng loạt biện pháp chính sách mà Trung ương và địa
phương đã đưa ra trước đây mang lại hiệu quả, có lợi cho việc tăng cường lòng
tin của các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, có hiệu ứng tích cực hỗ trợ ngoại
thương tăng trưởng ổn định.
Thứ hai là tình hình kinh
tế ổn định. Kinh tế toàn cầu đang tiếp tục hồi phục, nhu cầu bên ngoài đối với hàng
hóa Trung Quốc được cải thiện hơn, điều này giúp các doanh nghiệp ngoại thương ổn
định.
Thứ ba là việc tăng tốc và phát triển một số
hình thức thương mại mới đã trở thành điểm sáng mới trong nâng cao mức độ mở
cửa đối ngoại. Ví dụ, kể từ cuối năm 2012, tại 5 thành phố như Thượng Hải, Hàng
Châu,… đã khởi động thí điểm dịch vụ thương mại điện tử xuyên biên giới. Ngày
01 tháng 10 năm 2013, khu thí điểm thương mại tự do Thượng Hải chính thức vận
hành. Ngoài ra, Trung Quốc đã tích cực tham gia vào việc xây dựng một loạt khu thương mại tự do (FTA) tiêu chuẩn cao, đẩy mạnh thúc
đẩy đàm phán kí kết khu thương mại tự do, xây dựng ý tưởng chiến lược vành đai
kinh tế con đường tơ lụa và con đường tơ lụa trên biển thế kỷ 21…
Thứ tư là trên cơ sở số
liệu xuất nhập khẩu năm trước từ tháng 1 đến tháng 4 cao nên số liệu xuất nhập
khẩu năm nay so với cùng kỳ năm trước xuất hiện tăng trưởng âm, từ tháng 4 đến
nay, ảnh hưởng của số liệu cao đã giảm nên tháng 5 và tháng 6 năm 2014, xuất
nhập khẩu đã tăng trưởng dương trở lại(6).
Chỉ
số giá tiêu dùng (CPI) cơ bản ổn định, chỉ số giá sản xuất liên tiếp suy
giảm trong 3 tháng liền. Nửa đầu năm, CPI tăng 2,3% , bằng với quý I, giảm 0,1
điểm phần trăm so với nửa đầu năm 2013. Trong
đó, CPI ở khu vực thành thị tăng 2,3%, còn ở khu vực nông thôn tăng 2,0%(7). Riêng trong tháng 6, CPI tăng 2,3%; trong đó CPI ở khu
vực thành thị tăng 2,4%, còn ở khu vực nông thôn tăng 2,1%.
PPI trong tháng 6 giảm 1,1%
so với cùng kỳ năm trước, giảm 0,3 điểm phần trăm so với tháng 5, liên tục giảm
trong 3 tháng liền. Tính chung trong nửa đầu năm nay, PPI giảm 1,8%(8).
Mức tăng trưởng
cung tiền tương đối nhanh. Tính đến cuối tháng 6, mức cung tiền M2 là 120.960 tỉ
NDT, tăng trưởng 14,7%, tăng so với cuối tháng trước 1,3 điểm phần trăm, và
tăng 1,1 điểm phần trăm so với cuối năm trước; mức cung tiền M1 là 34.150 tỉ
NDT, tăng trưởng 8,9%, tăng 3,2 điểm phần trăm so với cuối tháng trước, nhưng
thấp hơn 0,4 điểm phần trăm so với cuối năm trước. Lượng tiền trong lưu thông
M0 là 5.700 tỉ NDT, tăng trưởng 5,3%.
Nửa đầu năm nay, các khoản vay bằng
đồng NDT tăng 5.740 tỉ NDT, tăng hơn 659 tỉ NDT so với cùng kỳ năm trước. Riêng
trong tháng 6, các khoản vay tăng 1.080 tỉ NDT, tăng 216,5 tỉ NDT so với cùng
kỳ năm trước.
Tính đến cuối tháng 6 dự trữ ngoại hối
của Trung Quốc đạt 3990 tỉ USD(9).
2. Một số ý
kiến phân tích về tình hình kinh tế Trung Quốc nửa đầu năm và dự báo nửa cuối năm 2014
Theo Báo cáo công bố ngày
6-6-2014 của Ngân hàng Thế giới(10), cùng với việc Trung Quốc tiếp tục thúc đẩy quá trình
tái cân bằng kinh tế, tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc sẽ từng bước suy
giảm trong trung hạn.
Nguyên nhân khiến kinh tế
Trung Quốc suy giảm là do hiệu quả của các biện pháp ổn định tăng trưởng giảm;
môi trường bên ngoài mờ mịt; tín dụng thắt chặt và đặc biệt là nhiều nhân tố
ảnh hưởng đến thị trường bất động sản.
Theo nhận định của chuyên
gia, rủi ro từ bong bóng bất động sản là 1 trong 3 rủi ro mà Trung Quốc phải đối
mặt. (Bên cạnh hai rủi ro khác là nợ của các chính quyền địa phương và rủi ro
từ môi trường bên ngoài ảnh hưởng đến xuất khẩu của Trung Quốc). Nguồn thu của
các chính quyền địa phương dựa quá nhiều vào việc bán đất đã được được nói đến
nhiều nhưng mấy năm gần đây thậm chí còn trầm trọng hơn. Năm 2013, thu từ bán
đất vượt 3900 tỉ NDT, chiếm đến gần 60% tổng thu của địa phương. Nửa đầu năm
2014, thu từ bán đất trong cả nước chỉ tăng 26,3%, thấp xa so với mức bình quân
40% trong 5 quý vừa qua, trong đó riêng tháng 6, tốc độ tăng giảm xuống chỉ còn
7,3%(11).
Bà Wu Zhuojin - Kinh tế trưởng của Ngân
hàng Thế giới văn phòng Trung Quốc nhận định, kinh tế
Trung Quốc đang trong quá trình điều chỉnh kết cấu, tăng trưởng kinh tế Trung
Quốc từ chủ yếu dựa vào đầu tư chuyển sang dựa vào tiêu dùng, từ ngành công
nghiệp chuyển sang ngành dịch vụ, nhưng thách thức vẫn còn.
Với xu thế chuyển từ ngành
công nghiệp và xây dựng làm chủ đạo sang ngành dịch vụ làm chủ đạo, kinh tế
Trung Quốc, theo phân tích của ông Thịnh Lai Vận(12), có một vài đặc điểm lớn sau: (1). Có thể
khiến tốc độ tăng trưởng kinh tế suy giảm. Vì ngành dịch vụ có dây chuyền sản xuất (vòng đời) tương đối ngắn, mức độ đầu tư
không mạnh bằng ngành công nghiệp và xây dựng, năng suất lao động trong ngắn
hạn cũng không bằng ngành công nghiệp, trong giai đoạn ngắn ngành dịch vụ không
có khả năng bù đắp được ảnh hưởng của việc công nghiệp suy giảm tăng trưởng
mang lại, điều này cũng có thể làm cho tăng trưởng kinh tế có xu hướng chậm
lại.
(2). Có khả năng có lợi cho việc nâng
cao tính ổn định trong tăng trưởng kinh tế. Bởi vì ngành dịch vụ chủ yếu là đáp
ứng nhu cầu trong nước, chịu ảnh hưởng của biến động về giá cả hay tỉ giá giữa
các nước tương đối thấp. Hơn nữa, ngành dịch vụ chủ yếu đáp ứng nhu cầu tiêu
dùng, tiêu dùng hỗ trợ kinh tế, bản thân động lực tăng trưởng này có tính ổn
định nhất định. Như vậy nền kinh tế có ngành dịch vụ là chủ đạo tính bị động
tương đối nhỏ, có xu hướng ổn định.
(3). Ngành dịch vụ là ngành tập trung
nhiều lao động, có khả năng giải quyết nhiều việc làm.
(4). Có lợi cho việc thúc đẩy tăng thu
nhập cho người dân, việc làm tăng, tỷ trọng lao động trong việc phân phối của
cải xã hội sẽ tăng lên, cũng có lợi cho việc thúc đẩy phân phối thu nhập.
(5) Thúc đẩy tiêu dùng có thể khiến
quan hệ đầu tư - tiêu dùng hợp lý hơn. Bởi ngành dịch vụ chủ yếu đáp ứng nhu
cầu tiêu dùng, vì thế cơ lợi cho việc nâng cao tiềm năng và xu hướng tiêu dùng.
*
Động thái điều tiết vĩ mô của Trung Quốc
Trong ba ngày từ 14 đến ngày 16-7-2014, Thủ tướng Lý Khắc Cường
đã liên tục tổ chức ba cuộc họp liên quan đến kinh tế.Tham gia ba cuộc
họp đó lần lượt là các doanh nghiệp, các chuyên gia học giả và các nhà lãnh đạo
chính phủ(13). Trước đó, ngày 8-7, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận
Bình cũng có buổi tọa đàm với các chuyên gia, để nghe ý kiến, kiến nghị của các
chuyên gia tình hình kinh tế hiện nay và làm tốt công tác kinh tế thời gian
tới.
Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh Trung Quốc phải nắm quyền chủ động trong phát triển. Như
vậy Trung Quốc tiến tới sẽ là "chủ cuộc chơi", sẽ là người đặt ra
luật chơi.
Các nhà lãnh đạo Trung Quốc nhấn mạnh việc tuân theo các quy luật
phát triển kinh tế, nhấn mạnh không đặt mục tiêu GDP làm thành tích, không theo
đuổi tăng trưởng GDP, nhưng điều đó không có nghĩa không cần đảm bảo tăng
trưởng hợp lý.
Chính vì vậy thời gian qua, Chính phủ Trung Quốc đã đưa ra hàng
loạt chính sách nhằm đảm bảo tăng trưởng ổn định. Theo thống kê, chỉ riêng
trong quý II, Trung Quốc đã đưa ra 15 chính sách lớn(14).
Mở rộng phạm vi miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các
doanh nghiệp nhỏ, cho phép kinh tế tư nhân được tham gia vào cải tổ DNNN; đặc
biệt kể từ ngày 16-6, giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc 0,5 điểm phần trăm ở một số ngân hàng thương mại đáp ứng yêu cầu cho "tam nông" và các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay lên đến một tỷ lệ nhất định(15).
Việc
giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc chỉ ở 1 số ngân hàng chứ không phải tất cả cho thấy
chính sách tiền tệ chưa phải đã thay đổi, trong điều kiện hiện nay, nhà nước
Trung Quốc không cần sử dụng các chính sách kích thích kinh tế mạnh, vì việc
giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc ở tất cả các ngân hàng có thể làm tăng rủi ro như
sản lượng dư thừa, bong bóng bất động sản và rủi ro nợ của các chính quyền địa
phương.
Ngoài ra, Trung Quốc còn hủy bỏ, cắt giảm thủ
tục hành chính để tăng cường chuyển đổi chức năng chính phủ, thúc đẩy thị
trường hóa. Kể từ năm 2013, tổng số hạng mục hủy bỏ, cắt giảm thủ tục phê duyệt hành chính là 479, năm 2014 đề ra nhiệm vụ tiếp tục hủy bỏ và cắt giảm hơn 200 hạng mục
hành chính liên quan(16).
Đơn giản thủ tục hành chính, giải phóng quyền cho các doanh
nghiệp. Nhấn mạnh sáng tạo không chỉ ở khoa học kỹ thuật mà còn bao gồm cả sáng tạo cơ chế, thể chế.
Dự báo kinh tế
Trung Quốc nửa cuối năm 2014
Báo cáo công bố ngày 6-6-2014 của Ngân hàng Thế giới dự báo,
năm 2015 và 2016 tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc sẽ đạt 7,5% và 7,4%.
Thu
Hiền
CHÚ
THÍCH:
(1) Nửa
đầu năm kinh tế quốc dõn vận hành trong suy giảm hướng tới ổn định, Cục
thống kê nhà nước Trung Quốc, ngày 16-7-2014, http://www.stats.gov.cn/tjsj/zxfb/201407/t20140716_581947.html
(2)
Người phỏt ngụn
tin tức của Cục Thống kê nhà nước Trung Quốc trả
lời phúng viờn về tỡnh hỡnh vận hành kinh tế quốc dõn nửa đầu năm 2014, http://www.stats.gov.cn/tjsj/sjjd/201407/t20140716_582269.html
(3)
Thỏng 6-2014,
cụng nghiệp có quy mô tăng trưởng 9,2%, http://www.stats.gov.cn/tjsj/zxfb/ 201407/t20140716_581946.html
(4)
Người phỏt ngụn
tin tức của Cục Thống kê nhà nước Trung Quốc trả lời phúng viờn về tỡnh hỡnh
vận hành kinh tế quốc dõn nửa đầu năm 2014,
http://www.stats.gov.cn/tjsj/sjjd/201407/t20140716_582269.html
(5)
http://news.xinhuanet.com/fortune/2014-07/11/c_126739045.htm
(6)
http://news.xinhuanet.com/fortune/2014-07/11/c_126739045.htm
(7)
Nửa đầu năm
kinh tế quốc dõn vận hành trong suy giảm hướng tới ổn định, Cục thống kê nhà
nước Trung Quốc, ngày 16-7-2014,
http://www.stats.gov.cn/tjsj/zxfb/201407/t20140716_581947.html
(8)
Cục Thống kờ:
Thỏng 6 PPI giảm so với cựng kỳ năm trước 1,1%; giảm so với tháng trước 0,2%,
http://news.xinhuanet.com/fortune/2014-07/09/c_126729582.htm
(9)
Ngân hàng Trung
ương: Nửa đầu năm cỏc khoản vay tăng 5.740 tỉ NDT, http://news. xinhuanet.com/fortune/2014-07/15/c_126754860. htm
(10)
Ngõn hàng Thế
giới: Kinh tế Trung Quốc tăng trưởng suy giảm tiếp tục chuyển đổi,
http://stock.sohu.com/20140606/n400528845.shtml
(11)
Năm trước thu
từ bán đất vượt 3900 tỉ NDT, chiếm gần 60% thu ngõn sỏch của địa phương,
http://news.xinhuanet.com/house/bj/2014-07-15/c_1111612024.htm
(12)
Người phỏt ngụn
tin tức của Cục Thống kê nhà nước Trung Quốc trả lời phúng viờn về tỡnh hỡnh
vận hành kinh tế quốc dõn nửa đầu năm 2014, http://www.stats.gov.cn/tjsj/sjjd/201407/t20140716_582269.html
(13)
Lý Khắc Cường
"mỗi ngày một cuộc họp" bàn về kinh tế đưa ra 3 nguyên tắc điều tiết
vĩ mụ, http://news.xinhuanet.com/fortune/2014-07/18/c_ 126768708.htm
(14)
Nửa cuối năm
"ổn định tăng trưởng" vẫn cần cụng cụ chớnh sỏch gỡ, http://news. xinhuanet.com/fortune/2014-07/22/c_1267827 84.htm
(15)
http://news.xinhuanet.com/fortune/2014-06/11/c_126601978.htm
(16) Nửa cuối năm "ổn định tăng
trưởng" vẫn cần cụng cụ chớnh sỏch gỡ, http://news. xinhuanet.com/ fortune/2014-07/22/c_ 126782784. htm