Là một tổ chức quần chúng, trong những tháng năm quan hệ giữa hai nước bị gián đoạn, Hội đã cố gắng phát huy vai trò và chức năng của mình với tinh thần chủ động và đã được ghi nhận phần đóng góp nhỏ bé vào việc khôi phục lại quan hệ bình thường Việt Nam – Trung Quốc.

Có thể nói, giai đoạn hoạt động năng động và có nhiều hiệu quả nhất của Hội chính là hai thập niên liên tục vừa qua, sau khi quan hệ hai nước đã được bình thường hoá. Những hoạt động ấy được tập trung vào các nội dung và chủ đề:

- Phát triển và kiện toàn tổ chức Hội. Việc này cùng với công tác tuyên truyền, đã làm cho ngày càng nhiều người nhận thức đúng đắn về sự cần thiết và tầm quan trọng của mối quan hệ hữu nghị giữa hai nước, cũng như những khó khăn cần phải vượt qua vì mục đích này.

- Tổ chức gặp gỡ hàng năm (ở cơ sở) hoặc theo những năm chẵn (ở Trung ương) những người đã từng học tập, làm việc tại nước bạn để cùng hồi ức, khơi dậy những kỷ niệm tốt đẹp, những tình cảm quý mến và sự giúp đỡ chí tình của nhân dân nước bạn đối với nhân dân Việt Nam.

- Tổ chức và phối hợp tổ chức các liên hoan nhân dân vùng biên giới, liên hoan giới trẻ hoặc giới chức nghiệp giữa hai nước để tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau.

- Cử đoàn thăm viếng hữu nghị nước bạn. Đón, giao lưu thân mật các đoàn hữu nghị nhân dân, các đoàn cựu chiến binh từng tham gia viện Việt kháng Pháp, kháng Mỹ từ nước bạn sang thăm.

- Tổ chức mít tinh, giao lưu gặp mặt nhân các ngày lễ lớn hay các sự kiện quan trọng liên quan đến hai nước. Tiến hành công tác tuyên truyền đến cơ sở về quan hệ Việt -Trung, về ý nghĩa của việc hoàn thành phân giới cắm mốc trên biên giới hai nước cũng như giải thích những bức xúc, thắc mắc; làm rõ những thông tin thiếu chính xác, không có lợi cho quan hệ giữa hai nước.

- Làm cầu nối hợp tác kinh tế trong khả năng của Hội.

Cụ thể, trong hai năm qua, Hội đã tổ chức một số hoạt động lớn có ý nghĩa như:

- Tổ chức “Giao lưu gặp gỡ trên quê hương Bác Hồ” với sự tham gia của đoàn 50 nhân sĩ Trung Quốc là những người (hoặc thân nhân của họ) từng phục vụ, chăm sóc Chủ tịch Hồ Chí Minh qua các thời kỳ, cùng các học giả có nhiều công trình nghiên cứu về Bác. Hoạt động rất có ý nghĩa này và sự đón tiếp chu đáo, trọng thị của phía Việt Nam - đặc biệt việc Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết thân mật tiếp đoàn - đã được phía bạn đánh giá cao, những người trực tiếp tham gia rất cảm kích.

- Tổ chức đợt vận động quyên góp ủng hộ các nạn nhân chịu ảnh hưởng và tổn thất nặng nề trong trận động đất ở Tứ Xuyên. Số tiền thu được 500 triệu đồng tuy không lớn nhưng việc làm kịp thời đã thể hiện sự chia sẻ hoạn nạn có nhau giữa nhân dân hai nước.

- Tiến hành cuộc gặp gỡ tại Hà Nội những người từng công tác, học tập tại Trung Quốc với sự có mặt của hàng ngàn người nhân dịp kỷ niệm 60 năm Quốc khánh nước bạn. Đây là cuộc gặp gỡ được tổ chức 5 năm một lần, đã thành nền nếp và luôn được sự trông đợi của những người có liên quan. Cuộc gặp lần này cũng có sự tham gia của các đoàn từ phía Trung Quốc là những thầy giáo, lãnh đạo các nhà trường từng đào tạo các học viên Việt Nam, do đó còn có ý nghĩa là những hoạt động giao lưu khơi gợi lại rất nhiều kỷ niệm tốt đẹp.

Đặc biệt năm vừa qua, Hội Hữu nghị Việt - Trung đã phối hợp với Hội Hữu nghị Đối ngoại Nhân dân Trung Quốc và chính quyền địa phương hai nước tổ chức thành công “Liên hoan Hữu nghị Nhân dân biên giới Việt - Trung” tại thành phố cảng Phòng Thành (Quảng Tây, Trung Quốc) và thành phố Móng Cái (Quảng Ninh, Việt Nam). Hàng trăm đại biểu chính thức đến từ 7 tỉnh biên giới Việt Nam và 3 tỉnh tiếp giáp phía Trung Quốc cùng với đông đảo nhân dân địa phương đã sống trong không khí lễ hội của tình hữu nghị Việt - Trung.

Sắp tới, theo sự thoả thuận giữa Hội Hữu nghị hai nước, nhân dịp kỷ niệm 60 năm quan hệ Việt -Trung, sẽ tổ chức Liên hoan nhân dân hai nước với những nội dung thật thiết thực như tiến hành các cuộc toạ đàm, trao đổi trong phạm vi nhân dân, phạm vi học giả hai nước về những vấn đề còn tồn tại cũng như những giải pháp khắc phục, giúp quan hệ hai bên đi vào thực chất, có nhiều sâu.

Nhìn nhận một cách khách quan, những hoạt động của Hội Hữu nghị Việt - Trung là tích cực, có hiệu quả, được phía bạn đánh giá cao. Điều này cũng (và trước hết) được thể hiện qua chủ trương , phương pháp hoạt động của Hội là:

- Bám sát các sự kiện thời sự có ý nghĩa trong quan hệ Việt – Trung cũng như những sự kiện lịch sử vốn đã góp phần tích cực cho sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước để đề ra những hoạt động cụ thể phù hợp.

- Nhất quán trong quan điểm là muốn xây dựng quan hệ láng giềng tốt giữa nhân dân hai nước thì trước hết và một cách thực tiễn là xây dựng quan hệ tốt giữa các địa phương biên giới, các tỉnh tiếp giáp giữa hai bên. Không chỉ bởi biên giới là cầu nối giữa các quốc gia láng giềng mà còn bởi Trung Quốc là một nước lớn, dân số đông, diện tích rộng; nếu cứ câu nệ Trung ương quan hệ với Trung ương thì kết quả đạt được sẽ hạn chế.

- Cũng bởi nhìn nhận Trung Quốc là quốc gia đất rộng, người đông, Hội chủ trương mở rộng quan hệ đối tác đến các địa phương của Trung Quốc, thậm chí đến cấp thành phố. Đến nay, Hội đã có quan hệ trực tiếp với hơn hai chục Chi hội hữu nghị cấp tỉnh, thành phố của bạn. Nhận thức về sự cần thiết của mối quan hệ này có thể hơi chậm nhưng, Hội đã kịp thời khắc phục. Thực tế cũng cho thấy, nhiều Chi hội địa phương Trung Quốc năng động hơn Trung ương. Cũng như vậy, Hội đã có quan hệ đối tác với các tổ chức hữu nghị khác (ngoài Hội Hữu nghị Trung - Việt) của bạn (khác với Việt Nam, ở cấp Trung ương Trung Quốc còn có các tổ chức hữu nghị trực thuộc Văn phòng Chính phủ, Quốc hội và các ban Đảng); các tổ chức này cũng hoạt động khá tích cực. ở trong nước cũng vậy, ngoài việc có quan hệ chặt chẽ và được sự giúp đỡ tích cực của cơ quan Đại Sứ quán, Tổng Lãnh sự quán, Hội cũng có quan hệ giao lưu với hội đoàn thương mại và một số cơ cấu kinh tế, văn hoá của bạn đang hoạt động ở Việt Nam. Chủ trương mở rộng đối tác, không câu nệ đã không chỉ làm phong phú các hoạt động của Hội mà trên thực tế đã mở rộng mối quan hệ với nhân dân nước bạn.

Bản chất của hoạt động hợp tác hữu nghị là xây dựng lòng tin. Sau khi hai nước bình thường hoá quan hệ, nhiều phương diện hợp tác phát triển mạnh, đặc biệt các cuộc thăm viếng lẫn nhau hàng năm của lãnh đạo cấp cao đã nhấn mạnh các tương đồng chính trị, nhấn mạnh việc xây dựng lòng tin. Thực tế cũng chỉ ra rằng, chỉ với sự thiện chí của cả hai bên, nhìn thẳng vào sự thật, từng bước tháo gỡ những bất đồng trên tinh thần nhân nhượng và hiểu biết thì mới có thể nói đến việc xây dựng lòng tin. Trong năm kỷ niệm 60 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, chúng ta trông đợi lãnh đạo hai bên sẵn sàng đi vào thảo luận, bàn bạc những khó khăn cần vượt qua, những biện pháp cụ thể cần được thực hiện cho việc xây dựng lòng tin. Chuẩn bị cho năm kỷ niệm này, lãnh đạo hai bên cũng đã nhấn mạnh, ngoài việc tiếp tục thắt chặt quan hệ cấp cao, cần phải đẩy mạnh hơn nữa quan hệ hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân hai nước. Điều này rất đúng, việc xây dựng lòng tin trước hết cũng phải ở cơ sở và chỉ có từ cơ sở, chỉ có từ quần chúng thì mới có được sự đảm bảo vững chắc.

TS. Vũ Cao Phan
Hội Hữu nghị Việt - Trung